Digitalisering bladmuziekcollectie van Nederlandse Stichting Omroepmuziek

In 2017 is de Nederlandse Stichting Omroepmuziek begonnen met het digitaliseren van haar unieke en omvangrijke bladmuziekcollectie. In het project wordt samengewerkt met Beeld en Geluid en andere partners.

DEN & Marjon van Schendel (SOM) - CC BY-SA 3.0

Sinds 2013 is de bibliotheek van Stichting Omroepmuziek (SOM) gesloten en is de unieke bladmuziekcollectie van SOM niet meer toegankelijk voor externen. Gelukkig zijn er nu middelen vrijgemaakt door het ministerie van OC&W, de gemeente Hilversum en de stichting zelf om een deel van deze collectie te digitaliseren en te ontsluiten voor het brede publiek. Het project borduurt voort op Muziekschatten, een Digitaliseren met Beleid-project, dat afgerond is in 2011. Daarnaast wordt momenteel ook gebruik gemaakt van de online catalogus van de voormalige muziekbibliotheek, die in de nieuwe website geïntegreerd wordt. SOM heeft op dit moment vooral een cultuurproducerende en programmerende taak (twee muziekgezelschappen en drie concertseries zijn bij de stichting ondergebracht). SOM liet zien dat het mogelijk is om deze werking te combineren valt met het ontsluiten van een gedeelte van de bladmuziekcollectie.

Ontsluiten of afsluiten?

Na de sluiting van de bibliotheek is de collectie verdwenen naar de kelders van het Muziekcentrum van de Omroep en werd deze alleen nog voor de eigen orkesten gebruikt. Erg jammer, want in de collectie zitten veel unieke werken, die nergens anders ter wereld te vinden zijn. Dit geldt vooral voor dat deel dat voor radio- en tv-producties is gemaakt, de zogenaamde omroepcollectie. Voor SOM is het behoud van deze collectie eigenlijk geen onderdeel van het takenpakket en ligt de prioriteit bij het Radio Filharmonisch Orkest, het Groot Omroepkoor en de programmering van het AVROTROS Vrijdagconcert, de NTR ZaterdagMatinee en het Zondagochtendconcert. Toch hebben ze besloten om fondsen te werven om de archieven alsnog te digitaliseren en beschikbaar te maken voor het brede publiek.

SOM ziet dit niet als een belemmering voor de uitvoering van de hoofdtaken, maar als een verrijking en kans om extra waarde te geven aan de cultuurproducerende aspecten van de organisatie.

Erfgoedwaarde

De collectie bevat unieke werken en bewerkingen door veelal Nederlandse componisten, waarvan soms niet eens bekend was dat dat betreffende werk bestond. Na een eenmalige uitvoering zijn die composities in het archief verdwenen en nooit meer uitgevoerd. Door het digitaliseringsproject komen deze werken weer opnieuw ontdekt en kunnen ze gebruikt worden als onderzoeksmateriaal of opnieuw uitgevoerd worden, zowel door het Radio Filharmonisch Orkest en Groot Omroepkoor als door andere ensembles.

Pioniers op zoek naar gelijkgestemden

In het project worden ongeveer 200.000 titels ontsloten en gedigitaliseerd. Het aantal pagina's is onbekend, en wordt geschat op 800.000.

Zeker in Nederland wordt nog weinig aan bladmuziekdigitalisering gedaan, waardoor het lastig is om aan te sluiten bij bestaande initiatieven en te profiteren van de bestaande kennis en ervaring. Waar mogelijk wordt aansluiting gezocht met bestaande richtlijnen, zoals die van Metamorfoze, instellingen als DEN, Beeld en Geluid en de Koninklijke Bibliotheek en netwerken zoals het NDE. Uiteindelijk is het de bedoeling dat ook andere instellingen met hun muziekcollecties kunnen aansluiten en dat er koppelingen met andere collecties, zoals die van Beeld en Geluid, worden gemaakt. SOM heeft als vergezicht een Nationale Digitale bladmuziekcollectie, waarin verschillende bladmuziekcollecties gezamenlijk toegankelijk zijn.

Samenwerken met externe partijen

SOM heeft geen kennis en capaciteit om de werkzaamheden zelf uit te voeren. Het digitaliseren en het ontwikkelen van de website zijn dan ook uitbesteed aan externe partijen. Van belang voor de samenwerking is de flexibiliteit van deze partijen. Het bewustzijn dat SOM met iets nieuws bezig is en de bestaande paden dus niet altijd te gebruiken zijn, is van essentieel belang voor dit project. Voor kennis van de collectie en de catalogus is een beroep gedaan op de oud-medewerkers van de bibliotheek.

Deze tekst en afbeelding zijn gebaseerd op het artikel van DEN in samenwerking met Marjon van Schendel (SOM) op https://www.den.nl/publications/18/unieke-bladmuziekcollectie-gered-van-de-oudpapierbak (Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie).